Chào bạn, nếu bạn hoặc người thân đang tìm hiểu về quy trình thực hiện phẫu thuật cắt gan, có lẽ bạn đang muốn biết điều gì sẽ xảy ra trước, trong và sau ca phẫu thuật quan trọng này. Phẫu thuật cắt gan nghe có vẻ phức tạp, nhưng thực tế, đây là một phương pháp điều trị hiệu quả cho nhiều bệnh lý về gan. Bài viết này sẽ “đồng hành” cùng bạn, từng bước khám phá quy trình thực hiện phẫu thuật cắt gan một cách chi tiết và dễ hiểu, giống như chúng ta đang cùng nhau trò chuyện vậy.
Phẫu thuật cắt gan là gì và khi nào cần thực hiện?
Trước khi đi sâu vào quy trình, chúng ta hãy cùng nhau hiểu rõ hơn về phẫu thuật cắt gan và những trường hợp nào cần đến phương pháp này nhé.
Định nghĩa phẫu thuật cắt gan
Phẫu thuật cắt gan, hay còn gọi là резекция gan, là một phẫu thuật loại bỏ một phần của lá gan. Phần gan bị cắt bỏ có thể chứa khối u ác tính (ung thư gan nguyên phát hoặc di căn), khối u lành tính lớn, áp xe gan, hoặc các tổn thương khác không thể điều trị bằng các phương pháp khác.
Gan là một cơ quan có khả năng tái tạo đáng kinh ngạc. Ngay cả khi một phần lớn gan bị cắt bỏ, phần gan còn lại vẫn có thể phát triển và đảm nhận chức năng của toàn bộ lá gan. Đây là một yếu tố quan trọng giúp phẫu thuật cắt gan trở thành một lựa chọn điều trị khả thi.
Các trường hợp cần phẫu thuật cắt gan
Phẫu thuật cắt gan thường được chỉ định trong các trường hợp sau:
- Ung thư gan nguyên phát: Bao gồm ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) và ung thư đường mật trong gan (ICC), khi khối u còn khu trú và chức năng gan còn đủ để đảm bảo sau phẫu thuật.
- Ung thư gan thứ phát (di căn gan): Khi ung thư từ các cơ quan khác (ví dụ: đại trực tràng, vú, phổi) di căn đến gan với số lượng và kích thước phù hợp.
- Khối u gan lành tính lớn: Các khối u như u mạch máu gan (hemangioma), u tuyến tế bào gan (hepatic adenoma) gây ra triệu chứng, chèn ép các cơ quan lân cận hoặc có nguy cơ vỡ.
- Áp xe gan: Khi áp xe gan không đáp ứng với điều trị bằng thuốc kháng sinh và dẫn lưu qua da.
- Các tổn thương gan khác: Như nang gan lớn gây triệu chứng, bệnh gan đa nang có biến chứng.
Quyết định phẫu thuật cắt gan sẽ được đưa ra bởi một đội ngũ y tế đa chuyên khoa, bao gồm bác sĩ phẫu thuật gan mật, bác sĩ ung bướu, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh và các chuyên gia khác, sau khi đã đánh giá kỹ lưỡng tình trạng bệnh và sức khỏe tổng thể của người bệnh.
Quy trình chuẩn bị trước phẫu thuật cắt gan
Giai đoạn chuẩn bị trước phẫu thuật đóng vai trò rất quan trọng, giúp đảm bảo ca phẫu thuật diễn ra an toàn và thành công. Hãy cùng xem chúng ta cần chuẩn bị những gì nhé:
Thăm khám và đánh giá toàn diện
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng hiện tại, các loại thuốc đang sử dụng và thực hiện khám sức khỏe tổng quát.
- Xét nghiệm máu: Bao gồm các xét nghiệm chức năng gan, chức năng thận, đông máu, công thức máu, các xét nghiệm tầm soát virus viêm gan và các dấu ấn ung thư (nếu cần).
- Chẩn đoán hình ảnh:
- Siêu âm bụng: Giúp đánh giá kích thước, vị trí và số lượng khối u trong gan.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) bụng: Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về gan, mạch máu và các cơ quan lân cận, giúp bác sĩ lên kế hoạch phẫu thuật chính xác.
- Chụp mạch máu gan (angiography): Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định chụp mạch máu gan để đánh giá hệ thống mạch máu nuôi gan.
- Đánh giá chức năng gan: Các xét nghiệm chuyên sâu hơn có thể được thực hiện để đánh giá khả năng hoạt động của phần gan còn lại sau phẫu thuật, đặc biệt là ở những bệnh nhân có bệnh nền gan mạn tính.
- Đánh giá sức khỏe tổng thể: Bác sĩ sẽ đánh giá các bệnh lý nền khác của người bệnh (tim mạch, hô hấp, tiểu đường…) để đảm bảo đủ sức khỏe cho cuộc phẫu thuật.
Tư vấn và giải thích về phẫu thuật
- Bác sĩ phẫu thuật sẽ giải thích chi tiết về mục tiêu của phẫu thuật, phạm vi cắt gan, các bước tiến hành, thời gian phẫu thuật dự kiến, các nguy cơ và biến chứng có thể xảy ra, cũng như quá trình hồi phục sau phẫu thuật.
- Người bệnh sẽ được ký giấy cam kết phẫu thuật sau khi đã hiểu rõ mọi thông tin liên quan.
Chuẩn bị về tinh thần và thể chất
- Ngừng sử dụng một số loại thuốc: Bác sĩ sẽ hướng dẫn người bệnh ngừng sử dụng các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến quá trình đông máu (như aspirin, warfarin…) trước phẫu thuật.
- Nhịn ăn uống: Người bệnh thường được yêu cầu nhịn ăn uống hoàn toàn ít nhất 6-8 tiếng trước phẫu thuật để tránh nguy cơ trào ngược dạ dày trong quá trình gây mê.
- Vệ sinh cá nhân: Người bệnh cần tắm rửa sạch sẽ vào đêm trước và sáng ngày phẫu thuật.
- Tập thở sâu và ho: Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ hướng dẫn người bệnh cách thở sâu và ho hiệu quả để giúp phổi giãn nở tốt sau phẫu thuật và phòng ngừa các biến chứng hô hấp.
- Chuẩn bị tâm lý: Người bệnh nên giữ tinh thần thoải mái, lạc quan và trao đổi mọi lo lắng với bác sĩ và người nhà.
Các bước chính trong quy trình phẫu thuật cắt gan
Bây giờ chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về những gì diễn ra trong phòng mổ nhé. Phẫu thuật cắt gan là một phẫu thuật lớn và phức tạp, thường được thực hiện bởi một đội ngũ phẫu thuật viên chuyên khoa gan mật giàu kinh nghiệm.
Gây mê
- Người bệnh sẽ được gây mê toàn thân để đảm bảo không cảm thấy đau đớn và bất động trong suốt quá trình phẫu thuật.
Mở bụng
- Bác sĩ phẫu thuật sẽ rạch một đường ở bụng để tiếp cận gan. Đường rạch có thể là đường rạch lớn ở bụng trên (phẫu thuật mở) hoặc các đường rạch nhỏ hơn (phẫu thuật nội soi).
Thăm dò và đánh giá
- Sau khi mở bụng, bác sĩ sẽ thăm dò kỹ lưỡng toàn bộ ổ bụng để xác định vị trí, kích thước và mức độ xâm lấn của khối u hoặc tổn thương gan.
- Đồng thời, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra các cơ quan lân cận để phát hiện các di căn hoặc tổn thương khác.
Phân tích và lựa chọn phương pháp cắt gan
- Dựa trên kết quả thăm dò và các hình ảnh chẩn đoán trước đó, bác sĩ sẽ quyết định phương pháp cắt gan phù hợp. Có nhiều kiểu cắt gan khác nhau, từ cắt bỏ một phần nhỏ (cắt hình chêm) đến cắt bỏ một thùy gan (cắt gan phải hoặc cắt gan trái).
- Việc lựa chọn phương pháp cắt gan phụ thuộc vào vị trí, kích thước và số lượng khối u, cũng như chức năng gan còn lại của người bệnh.
Thực hiện cắt gan
- Đây là bước quan trọng nhất của ca phẫu thuật. Bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ phần gan chứa khối u hoặc tổn thương.
- Trong quá trình cắt gan, bác sĩ phải hết sức cẩn thận để kiểm soát chảy máu từ các mạch máu lớn trong gan và tránh làm tổn thương các cấu trúc quan trọng như đường mật.
- Các kỹ thuật hiện đại như sử dụng dao mổ siêu âm, dao đốt điện cao tần có thể được áp dụng để giảm thiểu chảy máu trong quá trình phẫu thuật.
Kiểm tra và cầm máu
- Sau khi cắt bỏ phần gan bệnh, bác sĩ sẽ kiểm tra kỹ lưỡng bề mặt cắt để đảm bảo không còn chảy máu.
- Các mạch máu và đường mật bị cắt sẽ được khâu hoặc đốt điện để cầm máu và ngăn ngừa rò rỉ mật.
Đặt dẫn lưu
- Thông thường, một hoặc vài ống dẫn lưu sẽ được đặt vào ổ bụng gần vị trí cắt gan để dẫn lưu máu, dịch và mật rò rỉ (nếu có) ra ngoài.
Đóng bụng
- Sau khi hoàn tất các bước trên, bác sĩ sẽ tiến hành đóng các lớp thành bụng lại bằng chỉ khâu.
Phẫu thuật nội soi cắt gan (trong một số trường hợp)
- Trong những trường hợp khối u nhỏ, nằm ở vị trí thuận lợi, phẫu thuật cắt gan có thể được thực hiện bằng phương pháp nội soi.
- Phẫu thuật nội soi sử dụng các dụng cụ nhỏ và một camera được đưa vào ổ bụng qua các vết rạch nhỏ. Phương pháp này có ưu điểm là ít xâm lấn, giảm đau sau mổ và thời gian hồi phục nhanh hơn so với phẫu thuật mở.
Chăm sóc và phục hồi sau phẫu thuật cắt gan
Giai đoạn hậu phẫu cũng quan trọng không kém giai đoạn phẫu thuật. Việc chăm sóc đúng cách sẽ giúp người bệnh hồi phục nhanh chóng và giảm nguy cơ biến chứng.
Theo dõi tại phòng hồi sức
- Sau phẫu thuật, người bệnh sẽ được chuyển đến phòng hồi sức để được theo dõi sát sao các chỉ số sinh tồn (mạch, huyết áp, nhịp thở, nhiệt độ), tình trạng đau, lượng dịch dẫn lưu…
Chăm sóc tại giường bệnh
- Kiểm soát đau: Người bệnh sẽ được dùng thuốc giảm đau để kiểm soát cơn đau sau phẫu thuật.
- Vận động sớm: Bác sĩ và điều dưỡng sẽ khuyến khích người bệnh vận động nhẹ nhàng tại giường và sau đó đi lại sớm để phòng ngừa các biến chứng như viêm phổi, tắc mạch.
- Tập thở sâu và ho: Tiếp tục thực hiện các bài tập thở sâu và ho để giúp phổi nở tốt.
- Theo dõi dịch dẫn lưu: Điều dưỡng sẽ theo dõi số lượng, màu sắc và tính chất của dịch dẫn lưu.
- Chăm sóc vết mổ: Vết mổ cần được giữ sạch và khô. Điều dưỡng sẽ thay băng và theo dõi dấu hiệu nhiễm trùng.
- Dinh dưỡng: Ban đầu, người bệnh có thể được nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch. Khi chức năng tiêu hóa hồi phục, người bệnh sẽ được ăn uống trở lại theo hướng dẫn của bác sĩ. Thường bắt đầu với thức ăn lỏng, mềm, dễ tiêu.
Theo dõi và tái khám
- Người bệnh sẽ được theo dõi chặt chẽ trong thời gian nằm viện và sau khi xuất viện.
- Tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để kiểm tra tình trạng hồi phục, phát hiện sớm các biến chứng (nếu có) và theo dõi sự tái phát của bệnh (đối với trường hợp ung thư).
- Các xét nghiệm máu và chẩn đoán hình ảnh có thể được thực hiện trong quá trình theo dõi.
Các nguy cơ và biến chứng có thể xảy ra
Giống như bất kỳ phẫu thuật lớn nào khác, phẫu thuật cắt gan cũng có thể tiềm ẩn một số nguy cơ và biến chứng, bao gồm:
- Chảy máu: Có thể xảy ra trong hoặc sau phẫu thuật.
- Nhiễm trùng: Nhiễm trùng vết mổ hoặc nhiễm trùng ổ bụng.
- Rò rỉ mật: Rò rỉ mật từ bề mặt cắt gan hoặc đường mật.
- Suy gan sau phẫu thuật: Xảy ra khi phần gan còn lại không đủ chức năng để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
- Biến chứng hô hấp: Viêm phổi, xẹp phổi.
- Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT) và tắc mạch phổi (PE).
- Biến chứng liên quan đến gây mê.
Tuy nhiên, với sự tiến bộ của kỹ thuật phẫu thuật và chăm sóc hậu phẫu, tỷ lệ xảy ra các biến chứng này ngày càng giảm.
Cuộc sống sau phẫu thuật cắt gan
Sau khi hồi phục, hầu hết người bệnh có thể trở lại cuộc sống bình thường. Tuy nhiên, việc duy trì một lối sống lành mạnh và tuân thủ theo dõi của bác sĩ là rất quan trọng.
- Chế độ ăn uống: Ăn uống cân bằng, đầy đủ dinh dưỡng, hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ uống có cồn.
- Tập thể dục: Duy trì hoạt động thể chất đều đặn theo khả năng.
- Tái khám định kỳ: Tuân thủ lịch tái khám và thực hiện các xét nghiệm theo chỉ định của bác sĩ.
- Theo dõi các triệu chứng: Báo ngay cho bác sĩ nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào.
Kết luận
Phẫu thuật cắt gan là một phương pháp điều trị quan trọng và hiệu quả cho nhiều bệnh lý về gan. Quy trình thực hiện phẫu thuật bao gồm nhiều giai đoạn, từ chuẩn bị kỹ lưỡng trước mổ, thực hiện phẫu thuật tỉ mỉ đến chăm sóc hậu phẫu chu đáo. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan và chi tiết hơn về quy trình thực hiện phẫu thuật cắt gan. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào khác, đừng ngần ngại hỏi bác sĩ để được tư vấn cụ thể hơn nhé.
